0

وبلاگ

سامانه آموزش سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور مقالات دانش-محور کاربردهای سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)

کاربردهای سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)

مقدمه ای بر کاربردهای سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)

سیستم اطلاعات جغرافیایی یک زمینه بسیار گسترده در تکنولوژی اطلاعات است و همانند هر تکنولوژی نو ظهور دیگری، دارای کاربردهای گسترده در زمینه های مختلف است. سیستم اطلاعات جغرافیایی برای آگاهی و اشتراک دانش در ارتباط با محیط، منابع طبیعی، ریسک و خطر احتمالی و برنامه ریزی های شهری، به وجود آمده است. سازمان­ هایی همچون ESRI، در حال کار بر روی مدل های مختلفی هستند که در رابطه با منابع طبیعی، سیستم های پیشرفته حمل و نقل،  و حتی سیستم های دفاعی در سطوح ملی و بین المللی هستند. کاربردهای GIS به ما و سازمان­ها امکان می دهد تا مشاهدات زمینی را انجام دهیم و سپس داده های فضایی و مکانی را در فرمت های استاندارد آنالیز و سپس تحلیل کنیم.

کاربردهای گسترده GIS در زمینه های مختلف

سیستم های اطلاعات جغرافیایی، در زمینه های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. شمار این کاربردها روز هه روز در حال افزایش است. در ادامه به برخی از کاربردهای شناخته شده GIS می پردازیم:

1- کاربرد در زمینه کشاورزی

کشاورزی یکی از مظاهر مهم تمدن انسانی است. کشاورزی تنها برای رفع نیاز به غذای انسان نیست بلکه منجر به رونق و حرکت تجارت در مقیاس جهانی می گردد. GIS در این زمینه با کاربردهای بسیاری وارد شده است که در زیر به برخی از آنها اشاره می گردد:

  • خشکسالی: تشخیص مناطق تحت تأثیر خشکسالی به منظور جلوگیری از آسیب های بیشتر به گیاهان زراعی و کشاورزی، تلاش کشاورزان و کودهای گرانی که کشاورزان در زمین های خود مورد استفاده قرار داده اند.
  • کنترل آفات نباتی: پیش بینی حمله آفات همچون ملخ ها و موشها از طریق داده های مکانی موجود از اراضی کشاورزی.
  • آنالیز زمین و خاک: استفاده از پایگاههای دادة از پیش موجود، تصاویر ماهواره ای و حتی آنالیز میدانی
  • برنامه ریزی نیازهای غذایی آینده: بر اساس نیازهای جمعیت، مدیران و کشاورزان، می توانند برای تولید محصولات مورد نیاز برنامه ریزی کنند. منابع داده مکانی و فضایی و GIS امکان اخذ تصمیم گیری های مفید و جلوگیری از تنش­ها را فراهم می آورد.

2- کاربرد در برنامه ریزی شهری و روستایی

توسعه ­دهندگان، سازندگان، معماران و مهندسین، در حال حاضر از داده های مکانی برای برنامه ریزی شهرک­ها و شهرهای مدرن و پیشروی آینده استفاده می کنند. به کمک اطلاعات جمع آوری شده، برنامه ریزی و اجرای پروژه ها برای مهندسین و معماران ساده تر انجام خواهد شد. هیئت حاکمه و دولت­ها از داده های GIS و ابزارهای موجود در آن برای برنامه ریزی بسیاری از پروژه های بزرگ بهره می برند. داده های GIS همچنین برای مهار آب های سیلابی در زمان وقوع سیلاب و بارندگی های شدید سیلابی مفید است. این سیستم همچنین برای باز طراحی شبکه های زهکشی مورد استفاده قرار می گیرد.

3- نشت نفت

نشت نفت می تواند یک مشکل غیر مترقبه و بین المللی باشد. هزینه این حوادث را جانوران دریایی و انسان هایی که به طور مستمر از آن بخش از دریا ارتزاق می کنند، خواهند پرداخت. داده های مکانی و GIS برای کنترل چنین نشت های ویرانگری مورد استفاده قرار می گیرد. طبق بسیاری گزارشها، بیشتر مواد مربوط به نشت نفت به دریا در مناطق ساحلی مالزی اتفاق می افتد. دولت­ها نیز از GIS برای کنترل اینچنین نشت مواد استفاده می کنند. مقرون به صرفه است که دولت ها برای کنترل این حوادث در زمینه GIS هزینه کنند تا از خسارت های انتشار و  نشت مواد سمی و نفت به دریاها و آبها و رودخانه ها جلوگیری کنند که هم برای انسان مشکل ساز خواهد شد و هم زندگی آبزیان دریایی را به خطر خواهد انداخت.

4- مدیریت مخاطرات

سیستم اطلاعات جغرافیایی برای پایش نواحی مستعد فجایع و مخاطرات طبیعی مورد استفاده قرار می گیرد. داده­ های مکانی و فضایی و پایگاه های داده به سازمان­ ها و ارگان­ ها امکان ذخیره سازی داده ها در تمامی سطوح را فراهم می آورد. این پایگاه های داده، می تواند شامل اطلاعاتی از مناطق تحت خطر همچون بیمارستان ها و مراکز ایزوله شده در نزدیک مناطق مستعد خزر، مراکز اسکان سریع و … باشد. از سنجش از دور و GIS در مناطقی که مستعد فوران ها آتش فشانی و زمین لرزه هستند، می توان استفاده نمود. با استفاده از این دو تکنولوژی، سازمان ها و ارگان ها و شهرداری های هر شهر یا منطقه ای می تواند برای جلوگیری از آسیب ها و صدمات احتمالی ناشی از این مخاطرات آمادگی داشته باشد. کاربرد و استفاده از GIS در بخش مدیریت مخاطرات ایجاد آگاهی بیشتر و نیز آمادگی در برابر خطرات احتمالی آینده می باشد.

5- ناوبری و نقشه کشی

امروزه بهترین نمونه از نقشه کشی و ناوبری جهانی نقشه های گوگل یا Google Maps می باشد. این سرویش شرکت گوگل پر استفاده ترین سرویس شرکت گوگل در مقیاس جهانی است. مردم سراسر جهان از این سیستم نقشه گوگل در سفرشان به مناطق جدید و نیز برای مشاهده هر مکانی استفاده می کنند. این سیستم های نقشه نیز برای شرکت های تاکسیرانی و تاکسی های اینترنتی نیز کاربردهای گسترده و وسیعی دارد. سیستم های موقعیت یابی جهانی GPS به همراه GIS امکانات بسیاری در تجربه ناوبری کاربران این سامانه ها قرار می دهند. این مسئله نه تنها در مورد نمایش اطلاعات به کاربران نیست بلکه آنها حتی قادر خواهند بود اطلاعاتی را نیز که بر روی نقشه وجود ندارد به نقشه ها اضافه کنند و از این طریق بین سیستم های نقشه کشی و کاربران تعامل بیشتری ایجاد گردد.

6- مکانیابی سدها و مخازن نگهداشت آب

داده های مکان برای یافتن بهترین مکان برای ایجاد مخازن و سدها مورد استفاده قرار می گیرند. برای انتخاب موقعیت هر سد یا مخزن نگهداشت آبی، فاکتورهای بسیار وجود دارد که بایستی لحاظ گردد، این عوامل شامل عوامل اقتصادی، شرایط محیطی و فاکتورهای مهندسی است. داده های مکانی دارای تمامی اطلاعات مربوط به این فاکتورها است، در نتیجه عاقلانه است که از GIS پیش از اجرای این چنین پروژه های مهندسی بزرگی، به طور گسترده استفاده شود.  

7- مدیریت پوشش گیاهی و جنگل زدایی

استفاده از داده های مکانی مربوط به اراضی جنگلی، به سازمان ها و ارگان ها و نیز دولت ها اجازه می دهد که تا نرخ جنگل زدایی را دنبال کنند. اطلاعات قبلی از دوره های زمانی مختلف برای آنالیز داده ها مورد استفاده قرار می گیرد، در نتیجه حاکمان و مدیران می توانند در مدیریت پوشش گیاهی و جنگل زدایی از آنها استفاده کنند. به دلیل افزایش نرخ جنگل زدایی، مدیران حکومتی به دنبال ردیابی تغییرات و تحولات جنگل ها و درختان از طریق آنالیز داده های مربوط به آنها هستند. پایگاه های داده مختلف، برای پروژه های پیشنهادی جنگلکاری  مورد استفاده قرار می گیرند. با استفاده از نقشه های Heat Map و منابع تصویری موجود، داده ها را می توان طبقه بندی و نمایش داد تا در اقدامات آتی مورد استفاده قرار گیرند.

8- GIS برای تجارت، بازاریابی و فروش

به جز تمامی کاربردهای GIS که در بالا به آنها اشاره شد، سیستم اطلاعات جغرافیایی دارای کاربردهای ظاهراً غیر رایج و مرسوم در بازاریابی تجاری و در زمینه بازاریابی فروش می باشد. پایگاههای داده مکانی داده های مشتریان، کمپانی های بازاریابی و حوزه ­های فروش را ذخیره سازی می کنند. این کاربرد، کمپانی ها و سازمان ها را قادر می سازد تا به صورت استراتژیک رقابتی تر شده و در زمینه بازاریابی قوی تر عمل کنند.

نتیجه گیری

با نگاه بر این سیستم قدرتمند و کاربردهایش متوجه خواهیم شد که کاربردهای این سیستم قوی و گسترده به مانند داده هایی که مورد استفاده قرار می دهد، محدودیت نداشته و روز به روز در حال توسعه و گسترش است. محققان و تحلیل گران به صورت روزمره و مداوم کاربردهای جدیدی برای این تکنولوژی خلق می کنند. کاربردهای این سیستم همچنان در حال توسعه و گسترش بوده و روزبه روز گسترش و تکامل می یابد. استفاده از GIS تنها محدود به 6 – 7 کاربرد خاص نبوده و بیش از 1000 کاربرد مختلف در زمینه های مختلف برای این سیستم می توان متصور شد. باستان شناسی، زمین شناسی، مدیریت پسماند، مدیریت منابع طبیعی، و حتی زمینه هایی همچون بانکداری و بازاریابی نیز بخشی از کاربردهای وسیع این سیستم به شمار می آیند. اینطور به نظر می رسد که در آینده نزدیک، GIS با هر چیزی ترکیب شده و به همین دلیل است که کمپانی هایی مانند Google Map و Here Map بر روی پیش نمونه هایی همچون اینترنت اشیا علاقه دارند که بتوان همه اشیا و ابزار پیرامون را به یکدیگر متصل و مرتبط نمود.

ما را از دیدگاههای ارزشمند خود مطلع کنید

مطالب زیر را حتما مطالعه کنید

میانیابی به روش وزن دهی معکوس فاصله (IDW)

تبدیل شبکه های رستری پیوسته به گسسته در نرم افزار Arc GIS

اختلاف بین Altitude و Elevation

فشرده سازی با اتلاف (Lossy) در مقابل بی اتلاف (Lossless) داده ها و اطلاعات

تعمیم یا Generalization در نرم افزار Arc GIS

تعمیم یا Generalization در سیستم اطلاعات جغرافیایی

دیدگاهتان را بنویسید

با عضویت در خبرنامه از آموزش های جدید رایگان در ایمیل خود مطلع شوید