نقشه حوضه های هیدرولوژیکی ایران

حوضه زهکشی در اصل سطحی از زمین است که آبهای ناشی از بارش ها را جمع آوری نموده و به سمت یک نقطه خروجی (outlet) هدایت می کند که می تواند یک رودخانه، یک خلیج ، دریاچه، دریا، کویر، اقیانوس و یا هر نوع حوضه انتهایی دیگری باشد. حوضه زهکشی شامل تمامی آبهای سطحی، رواناب ناشی از باران، ذوب برف و تمامی جریاناتی است که به سمت پائین دست شیب به سمت نقطه خروجی در جریان است. حوضه های زهکشی به صورت سلسله مراتبی به حوضه های زهکشی دیگر در ارتفاعات پائین تر،  متصل شده و حوضه های وسیع تری را شکل می دهند. واژگان مترادف دیگری برای حوضه های زهکشی وجود دارد که می توان به برخی از آنها همچون سطوح گیرش (watershed)، سطح گیرش(watershed area)، سطح زهکشی (ِ Drainage Area)، حوضه رودخانه (River Basin)، حوضه آبی (Water Basin) و مواردی از این دست اشاره نمود. در آمریکای شمالی واژه حوضه گیرش (watershed) بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد در صورتی که در سایر کشورهای انگلیسی زبان از واژه حوضه Basin بیشتر استفاده می شود. در حوضه های زهکشی بسته یا Endorheic Basin، آب ها به صورت همگرا به سمت یک نقطه در داخل حوضه حرکت می کنند، این نقطه را  sink می نامند که می تواند یک دریاچه دائمی یا فصلی باشد. هر حوضه زهکشی به لحاظ توپوگرافیکی از حوضه های مجاور مجزا بوده و با استفاده از شبکه خط الرأس ها می توان آنها را از یکدیگر تفکیک نمود. نکته دیگری که وجود دارد آن است که همه حوضه های زهکشی، خود به نوعی واحدهای هیدرولوژیکی هستند ولی همه واحدهای هیدرولوژیکی لزوماً حوضه زهکشی نیستند. در انتها باید ذکر شود که اطلاعات مختلفی برای حوضه های آبی و زهکشی در متون و رفرنس های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد و در کشورهای مختلف و در مناطق جغرافیایی گوناگون سیستم های مختلفی برای نامگذاری و  طبقه بندی حوضه های آبی دارند.