روش پلات کردن داده های XYZ در نرم افزار Arc GIS
داده های XYZ چیست ؟
داده های xyz در سیستم اطلاعات جغرافیایی شامل اطلاعات مربوط به یک موقعیت مکانی است که در جدول های اطلاعاتی یا شیت های داده سازماندهی شده باشد. این داده ها می تواند شامل اطلاعات برداشت شده توسط دستگاههای GPS، داده های نمونه برداری شده درعملیات میدانی و بازدیدهای میدانی و یا اطلاعات مربوط به سنجش یک متغیر فضایی در یک موقعیت به خصوص گردد. به طور مثال می توان به سنجش آلودگی هوا در یک موقعیت مکانی خاص، اندازه گیری دبی آب در موقعیت ایستگاههای هیدرومتری، اندازه گیری متغیرهای مربوط به هوا همچون دما، بارش، رطوبت و … در محل ایستگاه های هواشناسی و مواردی از این قبیل اشاره داشت. در داده های xyz معمولاً یک فیلد اطلاعاتی حاوی موقعیت طولی یا مختصات طولی نقاط می باشد که با نام x مشخص می شود، یک فیلد اطلاعاتی دیگر مربوط به اطلاعات عرضی یا مختصات عرض جغرافیایی است و با y معمولاً نام گذاری می گردد و یک فیلد عددی دیگر که معرف مقدار متغیر فضایی یا بعد سوم داده است و با z نام گذاری می شود. این متغیر می تواند ارتفاع، دما، بارش، عمق آب زیرزمینی، سرعت باد و … باشد. داده های xyz می تواند شامل فیلدهای اطلاعاتی دیگری نیز باشد که امکان اتصال آنها به عارضه نقطه ای نیز هست.
داده های XYZ چه کاربردی دارند ؟
داده های xyz کاربردهای گسترده ای در سیستم اطلاعات جغرافیایی دارند. یکی از مهمترین کاربردهای داده های xyz ، را می توان در تهیه نقشه های رستری پوششی میانیابی و تهیه سطوح رستری بر اساس نقاط نمونه، عنوان کرد. در بسیاری موارد نیاز به تهیه نقشه های سطحی از تغییرات فضایی یک منطقه است. نقشه های رستری پهنه ای، در بسیاری موارد بهتر می توانند تغییرات فضایی متغیرهای مکانی را نمایش دهند. به طور مثال می توان به نقشه هم تراز آب زیرزمینی، نقشه آلودگی عناصر سنگین، نقشه عمق آب زیرزمینی، نقشه انتشار آلودگی در آب های زیرزمینی و مواردی از این قبیل اشاره کرد. به غیر از تهیه نقشه های پهنه ای می توان به تهیه منحنی های میزان که نمایش دیگری از تغییرات متغیرها در فضا هستند، اشاره کرد. یکی از روش هایی که برای تهیه نقشه های هم ارزش در سیستم اطلاعات جغرافیایی به کار می رود دخالت نقاط xyz در فرایند میانیابی و تهیه نقشه های هم ارزش یا هم تراز است. نقشه های هم ارزش ارتفاعی را معمولاً به نام نقشه های توپوگرافی می شناسیم که به وفور در رشته ها و شاخه های مختلف علوم به خصوص علوم محیطی مورد استفاده قرار می گیرند. کاربرد دیگر داده های xyz در بخش نقشه برداری و نقشه کشی عوارض می باشد. نقشه برداران یکی از روش های مرسومی که در برداشت و تهیه نقشه از عوارض مورد نظرشان، به کار می برند، برداشت عوارض به صورت داده های xyz و سپس تبدیل این داده ها به نقشه است. سیستم های مختلف ترسیم از جمله سیستم نقشه کشی CAD و نیز سیستم نقشه کشی GIS قابلیت استفاده از این داده ها و تبدیل آنها به لایه ها و عوارض و نقشه ها را دارا است.
تبدیل داده های XYZ به نقطه در نرم افزار Arc GIS
اکنون که ذهنیت بیشتری در مورد داده های xyz و کاربردشان داریم. به نحوه استفاده از این داده ها می پردازیم. داده های xyz را می توان در فرمت های مختلفی در فایل ها سازماندهی کرد. یکی از فرمت های رایج فرمت txt می باشد. البته فرمت های دیگری از جمله xls، dat، csv، dbf، asc نیز قابلیت حمل و ذخیره سازی اطلاعات مکانی xyz را دارند. در اینجا به طور نمونه، داده های xyz را با فرمت txt مورد استفاده قرار می دهیم. توجه داشته باشید که امکان تبدیل تمامی این فرمت ها به یکدیگر در نرم افزارهایی همچون Excel به سادگی وجود دارد. در تصویر زیر نمونه ای از یک داده xyz را ملاحظه می کنید که مربوط به ایستگاههای سینوپتیک ایران می باشد. در این داده علاوه بر فیلدهای xyz، فیلدهای دیگری نیز وجود دارند.
برای پلات کردن داده های xyz در نرم افزار Arc Map، ابتدا بر روی دکمه Add data مطابق با شکل زیر کلیک کنید و داده xyz را به نرم افزار اضافه نمایید. داده xyz مورد استفاده ما در این مثال دارای فرمت txt می باشد. در صورتی که فرمت فایل مورد استفاده شما xls یا dbf باشد، تفاوتی با این حالت نخواهد داشت و می توانید به همین منوال مراحل زیر را دنبال کنید.
بعد از کلیک بر روی دکمه Add data پنجره ای به همین نام باز می شود. در شکل زیر نمونه ای از آن را ملاحظه می کنید. در این بخش به مسیر فایل xyz ناوبری کرده و بر روی آن دابل کلیک کنید و یا یک بار کلیک نموده و سپس بر روی دکمه add کلیک کنید تا فایل باز شده و به بخش Table of Content نرم افزار اضافه گردد.
به طوری که در شکل بعدی مشاهده می شود، فایل xyz مورد نظر در بخش TOC قرار گرفته است. به طوری که در شکل ملاحظه می شود بر روی فایل کلیک راست نموده و گزینه Display xy Data را کلیک کنید.
با کلیک بر روی گزینه Display XY Data پنجره ای به همین نام باز خواهد شد که در شکل بعدی نمونه ای از آن را ملاحظه می کنید. در این پنجره فیلد حاوی مختصات طول جغرافیایی را در بخش X Field و فیلد حاوی عرض جغرافیایی را در بخش Y Field معرفی کنید . همچنین فیلد حاوی ارتفاع یا Z را در بخش Z Field معرفی کنید. معرفی فیلد Z الزامی نیست. بعد از معرفی فیلدها بر روی دکمه Edit کلیک کرده و سیستم مختصاتی را بر اساس داده های ورودی تعریف کنید. در صورتی که نوع سیستم مختصاتی داده ها در فیلد مختصات طول و عرض به صورت جغرافیایی باشد، در این بخش سیستم مختصات جغرافیایی را برای آن تعیین کنید.
به محض کلیک بر روی دکمه ok در پنجره Display XY Data اطلاعات xyz به صورت یک عارضه نقطه ای بر روی صفحه نمایش نرم افزار پلات می گردد. توجه داشته باشید که لایه نقطه ای ایجاد شده حالت موقت داشته (Event) و باید در یک مسیر مشخص بر روی هارد کامپیوتر ذخیره سازی گردد. به منظور ذخیره سازی لایه نقطه ای پلات شده، ادامه آموزش را دنبال کنید:
ذخیره سازی لایه موقتی Event
همانطور که اشاره گردید، بعد از پلات کردن داده های xyz لایه نقطه ای ایجاد شده حالت موقتی داشته و با بستن پروژه دیگر قابل دسترسی نیست. در نتیجه باید لایه نقطه ای ایجاد شده را ذخیره سازی نمود. بدین منظور ابتدا بر روی لایه Event ایجاد شده کلیک راست کنید و گزینه Data/Export Data را انتخاب کنید.
به محض کلیک بر روی گزینه Export Data پنجره ای به صورتی که در شکل بعدی نمایش داده شده است، باز می گردد. در این پنجره می توانید مسیر ذخیره سازی و نوع فرمت ذخیره سازی را تعریف و لایه را ذخیره کنید.
دیدگاهتان را بنویسید