روش های تهیه نقشه های اقلیمی

در بسیاري از تحقیقات و پژوهش هایی که به نوعی داده هاي هواشناسی در آنها استفاده می شود، به دلیل نبود ایستگاه هواشناسی در تمام محدوده مورد مطالعه، برای تهیه نقشه های اقلیمی و پهنه بندی از دو روش استفاده می شود:

1- استفاده از اطلاعات اقلیمی ایستگاه های هواشناسی و به کارگیری متد interpolation (میانیابی).

2- استفاده از اطلاعات اقلیمی ایستگاه های هواشناسی و تهیه معادلات همبستگی (معادله همبستگی بین ارتفاع و پارامترهای اقلیمی همچون دما و بارش)

نحوه تهیه نقشه های هم دما و هم بارش با روش دوم به شرح زیر است :

گردآوری و استخراج داده های اقلیمی ایستگاه ها

برای تهیه نقشه های اقلیمی ابتدا باید داده های اقلیمی را از ایستگاه های هواشناسی که در سطح منطقه مطالعاتی یا پیرامون آن پراکنده هستند گردآوری کرد. در اینجا به عنوان نمونه از اطلاعات ایستگاه هایی پیرامون یک منطقه مطالعاتی برای تهیه نقشه های اقلیمی هم دما و هم بارش استفاده شده است.

در جدول زیر نام ایستگاههای سینوپتیک منطقه مطالعاتی و متوسط دما و بارش سالانه آنها ارائه شده است.

تعیین رابطه همبستگی بین ارتفاع ایستگاه ها و دما و بارش سالیانه آنها

پس از استخراج و گردآوری داده ها در گام بعدی باید بین ارتفاع ایستگاه ها با دمای سالیانه و ارتفاع ایستگاه ها با بارش سالیانه یک معادله همبستگی تعیین شود.

برای این کار پژوهشگر می تواند از نرم افزارهایی مانند SPSS و یا Excel استفاده کند.

در اینجا از نرم افزار Excel استفاده شده و گراف های معادله همبستگی بین ارتفاع و بارش و ارتفاع و دما تهیه شده است:

رابطه همبستگی بین میزان بارش و ارتفاع

رابطه همبستگی بین میزان دما و ارتفاع

حال با استفاده از معادلات همبستگی می توان نقشه های هم دما و هم بارش را در نرم افزارهای ArcMap و surfer ترسیم کرد.

مراحل ترسیم نقشه های هم دما و هم بارش در نرم افزار surfer

در معادلات بدست آمده، به دلیل اینکه پارامتر ارتفاع به عنوان متغیر مستقل و میزان دما و بارش تابعی از ارتفاع است. بنابراین از مدل رقومی ارتفاعی (DEM) برای ترسیم نقشه پهنه بندی دما و بارش استفاده شده است.

گام اول

در نرم افزار surfer از منوی Grid گزینه Math را انتخاب کنید.

گام دوم

در پنجره Grid Math فایل مدل رقومی ارتفاعی (DEM) منطقه مطالعاتی را از طریق Add Grid فراخوانی کنید.

گام سوم

معادله همبستگی دما (یا بارش) را در کادر فرمول نویسی پنجره Grid Math بنویسید.

در معادله همبستگی دما که در مرحله قبل تهیه شد متغیر مستقل ارتفاع است که با x نشان داده شده است

اما در پنجره Grid Math ، مدل رقومی ارتفاعی با حرف A مشخص شده است. بنابراین به جای X بایستی A را جایگزین کنید.

(به نحوه فرمول نویسی در تصویر زیر دقت کنید)

مسیر خروجی هم در کادر output Grid مشخص گردد و در نهایت بر روی Ok کلیک شود تا نقشه هم دما بر اساس داده های ایستگاه ها و ارتباط همبستگی با تغییرات ارتفاعی ترسیم شود.